Sibling geweld

Een onderbelicht maar waarschijnlijk veel meer aanwezig dan gedacht (en dus ook de gevolgen) verschijnsel in familierelaties is gewelde tussen zus en broer ook wel sibling geweld. Er is geen Nederlands woord voor sibling dus gebruiken we de Engelse vorm ervan. Sibling geweld komt vaker voor dan gedacht / gehoord. Meestal weet niemand er van of knijpen ouders een oogje toe. Het kan ook gebeuren dat een ouder het probeert te remmen en dan vervolgens de oudere sibling ervoor zorgt dat het minder opvalt maar wel door gaat met deze vorm van misbruik.

Normaal gesproken is de relatie met je sibling de langste relatie in je leven. Sibling abuse kan er echter ook voor zorgen dat dit verkort word door de effecten die het heeft gehad. Elke vorm van misbruik laat sporen na in de mens en dat is bij sibling abuse natuurlijk niet anders. Bagatelliseren door medebetrokkenen en zelfs het slachtoffer gas-lighten is ongebreideld aanwezig en zo blijft het vaak een on-bekeken bron van onder anderen, ellende, pijn, gevoelens van minderwaardigheid, schok, woede, verdriet, angst, verwarring, verontwaardiging, schaamte, eenzaamheid voor het slachtoffer.

De relatie met je broer of zus is niet onbelangrijk en een gezonde band is erg belangrijk. Als broers en zussen zich vijandig opstellen kan dat problemen veroorzaken zoals een laag zelfbeeld, stress, angstklachten of antisociaal gedrag en die problemen kunnen opduiken in de kindertijd maar ook op latere leeftijd.

Vaak is het zo dat de oudere sibling zich in zijn / haar positie bedreigd voelt door de andere sibling. De rede hiervoor is dat ouders het niet lukt om gezonde warme aandacht te geven en die gepast te verdelen over de kinderen. De gevolgen zijn vaak ernstig en vormen het mens op een wezenlijke manier.

Vormen van sibling geweld zijn: fysiek geweld, psychisch geweld en seksueel geweld.

Sibling geweld is dus veelvoorkomend en kan zich uiten als 1 van bovenstaande uitingen of een combinatie ervan. Niet elke ruzie is sibling geweld. Buitenstaanders, en ook emotioneel afwezige ouders kunnen daar helaas onder vallen, zien het vaak als ruzie-makerij zonder er te diep over na te denken. In hoeverre de situatie normale rivaliteit is of sibling geweld blijft dan in het midden. Normale rivaliteit is waar niemand gekwetst raakt. Is er een herhaald patroon van fysiek, psychisch of seksueel geweld die bij het slachtoffer blijvende schade aanrichten dan valt dit onder sibling abuse.

Sibling geweld is niet onschuldig, het is even ingrijpend als partnergeweld. Het geweld heeft grote gevolgen op de slachtoffers en dat is een levenslang traject.

“mijn moeder zei; pff dan komt ze zo thuis en dan krijg jij het weer over je heen. Ikzelf had er nog niet verder over nagedacht want ik was 5 jaar. Ik kreeg het over me heen want ik was doelwit om haar frustraties op af te reageren. Dat ik bestond was rede genoeg me te haten. Dagelijks.“

Slachtoffers worstelen tot laat in de volwassenheid met een laag zelfbeeld, depressie en angsten of zelfs met woede uit frustratie waar ze geen raad mee weten en met zelfdestructief gedrag. De dominante sibling geeft meestal niet toe hoe het slachtoffer zich werkelijk heeft gevoeld en ook niet wat de gevolgen zijn van de mishandeling die het slachtoffer heeft meegemaakt. Minder dan de helft van de slachtoffers zoekt hulp is gebleken uit ietwat summier onderzoek dat bestaat. Het is niet een populair onderwerp onder onderzoekers wereldwijd en daarom nog steeds erg onderbelicht.

Slachtoffers schamen zich vaak maar hebben baat bij het vinden van een luisterend oor. Slachtoffers hebben ook vaak angst voor de reactie van de omgeving. Dit hangt samen met het hebben gehad van een onveilige omgeving tijdens het opgroeien en met het feit dat het blijkbaar niemand op viel dat het kind een onveilige situatie meemaakte. Bagatelliseren en de schone schijn ophouden door oa ouders is een zwaar wegende factor hierin. Slachtoffers weten vaak niet waar geschikte hulp te vinden is of botsen op lange wachtlijsten in de sociale zorg en op hoge prijzen voor therapie buiten het sociale circuit. Ook is goed luisteren naar de slachtoffers een belangrijk aspect dat vaak te weinig toegepast word.

Gezinsleden en zelfs vertrouwenspersonen kunnen het beschreven gedrag zelfs zien als normaal en dat vertellen aan de slachtoffers. Op die manier veranderd poging hulp te zoeken in dezelfde gas-lighting als ervaren binnen het gezin. Het kan erg kleinerend voelen wanneer gedrag geminimaliseerd of zelfs weggelachen word. Je wilt niet horen dat je je aanstelt als je je hart opent. Je hart is immers hardhandig gesloten waar je in een beschermde veilige situatie hoorde te mogen opgroeien.

Uit onderzoek blijkt dat slachtoffers die hulp zochten zelfs vaak meer klachten kregen dan voorheen. Dit natuurlijk omdat oude wonden opengereten werden en wat zo lang in het donker verbleef naar het oppervlak werd gehaald. Wanneer je gaat uitpluizen wie je bent en hoe dat zo gekomen is kun je ervaren hoe veel impact mishandeling heeft gehad op je totale vorming en het een eerlijk plekje geven is essentieel aan de verwerking. Je kunt leren hoe de vork in de steel zit wat betreft psychosociale problemen in het heden.

Wat ouders moeten doen bij sibling geweld

Er moet een veiligheidsplan komen en het slachtoffer moet zich daar lekker bij voelen.
Alle gezinsleden worden betrokken. Dit geeft een duidelijk signaal naar zowel het slachtoffer als de boosdoener.
Ouder moeten hun eigen emoties begrijpen en proberen er rustig onder te blijven. Het ergste wat je kunt doen is doen alsof het voorbij is en er niet meer over praten.
De pleger moet uitgelegd worden dat het niet een klein iets is
Het slachtoffer moet uitgelegd worden dat het niet een klein iets is

Complimenteer de moed om het te vertellen en zorg ervoor dat de ander bekent. De erkenning dat het gebeurt is is essentieel. Kies als ouder geen kant en ben duaal emotioneel beschikbaar. Dit helpt het emotionele helingsproces.

Het misbruikte kind moet begrijpen dat het niet zijn/haar schuld is. Dat klinkt vanzelfsprekend maar is het niet. Verplaats je in het kinderlijke proces van denken.

De pleger moet begrijpen dat je ouder niet het kind zelf afwijst maar wel het gedrag. Leg de nadruk op de gevoelens en niet op de details. Kinderen durven zich vaak niet te uiten totdat er om gevraagd word.

Een deel van de kinderen die seksueel overschrijdend gedrag plegen heeft eigen ervaring hiermee en dat moet natuurlijk ook niet in het donker blijven.

Moedig open communicatie binnen het gezin aan en zoek professionele hulp. Zwaar trauma kan zomaar een no-go worden om te uiten door het kind. Het kan zelfs zo eng geweest zijn dat het kind de herinneringen verdringt en dan is vragen niet meer genoeg. In een deel van de gezinnen, waar de ouders emotioneel afwezig zijn, heerst onkunde en de emotionele onvolwassenheid van de ouders zijn dan geen hulp ook al doen die letterlijk hun best. Hun best is niet altijd genoeg. Veel ouders voelen zich schuldig omdat ze het gevoel hebben tekort geschoten te zijn of signalen hebben gemist. Andere ouders willen het zo snel mogelijk vergeten en het hebben over leuke dingen. Of zelfs de blaam naar het kind toe richten omdat het kind niet weet hoe te communiceren over zoiets onbegrijpelijks.

Hoe dan ook. Sibling abuse in welke vorm dan ook en traumatisch voor het slachtoffer en tekenend voor zijn/haar toekomst. De schade beperken is van groot belang.

Hieronder een beknopte samenvatting over ssa en een telefoonnummer dat je kunt bellen voor hulp als je slachtoffer bent en daar behoefte aan hebt.

Een groter bewustzijn en meer beschikbare informatie over sibling-geweld zijn nodig om het taboe dat er nog steeds op rust te doorbreken.